Hay ăn gỏi cá, giun rồng ký sinh trong đùi người đàn ông

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Yên Bái cho biết, đơn vị này khám và ghi nhận 01 trường hợp nhiễm bệnh giun rồng. Bệnh nhân nam, 45 tuổi trú tại xã An Thịnh, huyện Văn Yên ở nhà làm ruộng.

Qua khai thác tiền sử bệnh cho thấy, trước khi đến khám 10 ngày, người bệnh thấy tê buồn tại vùng 1/3 dưới mặt trong đùi trái, đến sáng ngày 1/11, tại vị trí này người bệnh thấy nổi mụn nhỏ như mụn trứng cá, đầu trắng. 

Người bệnh cậy nặn ra một đầu trắng và kéo ra được 1 đoạn dài khoảng 10 cm thì đứt, thấy vậy bệnh nhân đến Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Yên Bái khám.

Bệnh nhân cho biết, "sở thích" của anh thích ăn gỏi cá, tiết canh, các món tái… nhiều năm nay không tẩy giun, sán. 

Thầy thuốc khám trực tiếp thấy tại vết thương có 1 phần giun đang thò ra ngoài khoảng 1 cm, các bác sĩ tiến hành kéo lấy giun ra ngoài. Trong quá trình thăm khám và hỏi bệnh, bác sĩ chẩn đoán nghi nhiễm giun rồng.

Sau khám, sơ cứu vết thương, cấp thuốc tẩy giun điều trị liều cao và bàn giao người bệnh về Trung tâm Y tế huyện Văn Yên tiếp tục điều trị.

1. Những điều cần biết về bệnh giun rồng

Bệnh giun rồng có tên khoa học là Dracunculus medinensis gây bệnh ở người và động vật. Bệnh lây truyền qua đường tiêu hóa và xâm nhập vào cơ thể qua nước uống hoặc thức ăn như ăn tái, sống từ các động vật thủy sinh (cá, ếch, nhái, tôm…) có chứa ấu trùng giun rồng. Mọi lứa tuổi đều có thể bị nhiễm bệnh và tỷ lệ mắc có thể lên tới 60%.

Đây là loại giun tròn, dài nhất trong nhóm giun gây nhiễm trên người, giun cái trưởng thành có chiều rộng 1 - 2 mm, dài khoảng 70 - 120cm, mỗi giun cái có thể mang tới 3 triệu ấu trùng giun, giun đực ngắn 4cm,  chết sau khi giao phối với giun cái.

Bệnh giun rồng đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) loại trừ trên phạm vi toàn cầu từ năm 2018, WHO đã chứng nhận 199 quốc gia, vùng lãnh thổ và khu vực không ghi nhận trường hợp mắc bệnh.

Bệnh có thời gian ủ bệnh kéo dài 9 - 14 tháng và tiến triển âm thầm, ít khi gây tử vong trực tiếp nhưng có thể tử vong do biến chứng của bệnh như nhiễm trùng thứ phát, áp xe lạnh xuất hiện tại chỗ giun chết, nhiễm trùng khớp…) tê liệt tủy sống, liệt nửa người do giun bị chết và vôi hóa. 

Các biến chứng này làm hạn chế khả năng học tập, làm mất khả năng lao động, hoặc suy kiệt do diễn biến bệnh kéo dài. WHO đánh giá bệnh đang là gánh nặng bệnh tật, gánh nặng về kinh tế cho gia đình, xã hội.

Việt Nam đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chứng nhận không có ca bệnh từ năm 1998, đến năm 2019. Năm 2020, theo báo cáo của Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng trung ương, Việt Nam phát hiện 4 trường hợp trong đó 1 trường hợp tại tỉnh Phú Thọ, 1 trường hợp tại Thanh Hóa.

Riêng tỉnh Yên Bái đã ghi nhận 2 trường hợp, trong đó có 1 trường hợp tại xã Phúc Ninh, huyện Yên Bình, 01 trường hợp tại xã Khánh Hòa, huyện Lục Yên. 

Năm 2021, huyện Văn Yên ghi nhận 1 trường hợp và 1 trường hợp đang được điều tra xác minh, nâng tổng số ca bệnh tại Yên Bái lên thành 3 ca/ tổng số 5 ca trên cả nước (chưa kể ca đang điều tra xác minh).

2. Dấu hiệu khi mắc bệnh giun rồng

Khi mới mắc bệnh thường không phát hiện có triệu chứng đặc biệt nào.

Khoảng 1 năm sau khi mắc bệnh, khi con giun cái bắt đầu di chuyển và phát triển trong các mô dưới da, người bệnh có thể có các dấu hiệu: Sốt nhẹ, chóng mặt, nôn, buồn nôn, tiêu chảy, mẩn đỏ, tê cứng và ngứa tại chỗ giun khu trú.

Vài ngày tiếp theo, vết sưng tấy vỡ tiết ra dịch vàng, tại ổ tổn thương phát hiện một đoạn con giun màu trắng từ trong chui ra ngoài (thường là phần đầu con giun), nếu không có tác động thì con giun thường tự chui ra ngoài hoàn toàn sau 3 - 6 tuần.

Một số trường hợp người bệnh tự kéo nhưng làm đứt nửa chừng sẽ khiến ấu trùng giun và các chất độc giải phóng ra ngoài lây lan theo đường đi của giun làm cho tình trạng viêm nhiễm trầm trọng hơn, nặng hơn có thể dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng huyết, viêm cứng khớp, áp xe do giun chết trước khi thải ra ấu trùng giun hoặc uốn ván.

Chẩn đoán xác định nếu tìm thấy giun từ ổ áp xe hoặc biểu hiện trên X-quang của một con giun đã bị vôi hóa.

3. Điều trị

+ Khi thấy giun chui ra tại ổ sưng tấy sử dụng một que tròn rồi lăn cuộn từ từ để kéo hết giun ra ngoài (không cầm kéo mạnh hoặc chích rạch vết thương để lấy giun ra ngoài)

+ Điều trị bằng mebendazole hoặc thiabendazole; Dùng thêm kháng sinh, giảm đau, chống phù nề.

+ Ngâm vùng tổ thương vào nước ấm để kích thích giun chui ra, nước sau ngâm tổn thương rắc vôi bột, hoặc Cloramin B trước khi thải ra môi trường.

4. Phòng bệnh

- Thực hiện tốt công tác vệ sinh an toàn thực phẩm: ăn chín, uống sôi; sử dụng các dụng cụ trong chế biến thực phẩm chín và sống riêng biệt (thớt, dao, máy xay, bát, đĩa…)  đặc biệt vệ sinh tay sau chế biến thực phẩm sống.

- Nấu chín kỹ khi sử dụng các thực phẩm thủy sinh (ếch, cá, tôm…), chôn hoặc đốt, hoặc rắc vôi bột phần ruột, đầu… sau khi chế biến hạn chế phát tán nguồn lây.

- Không cho chó, mèo ăn sống các thực phẩm thủy sinh (ếch, cá, tôm…).

- Những người bệnh đang trong giai đoạn tiến triển của bệnh Guinea không tắm, rửa tại ao hồ, hoặc các nguồn nước sinh hoạt khác để tránh phát tán ấu trùng ra môi trường; làm sạch vết thương, băng bó thường xuyên vùng da bị bệnh cho đến khi lấy hết hoàn toàn giun ra khỏi cơ thể.